وکالت بلاعزل:
وکالت در تقسیم بندی عقود قانون مدنی جز عقود جایز است. و وکالت بلاعزل وکالتی است که به سادگی قابل بر هم زدن نیست. در عقد جایز وکالت طرفین عقد وکیل و موکل هر وقت بخواهند میتوانند با اعلام عزل توسط موکل یا استعفا توسط وکیل عقد را به هم بزنند.نقطه مقابل عقود جایز عقود لازم است و عقد لازم یعنی اینکه عقد به خواست طرفین قابل بر هم زدن نیست.
در ماده ۶۷۹ قانون مدنی این چنین به قابلیت بر هم زدن عقد اشاره شده است.
موکل میتواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند. مگر اینکه وکالت وکیل و یا عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.
همانطور که در متن ماده بالا آمده وکیل قابل عزل است و این جواز جائز بودن عقد وکالت است.
تبدیل عقد جایز به عقد لازم
در قسمت انتهایی این ماده آمده است که زمانی میتوان عقد وکالت را به صورت عقد لازم درآورد که وکالت وکیل یا عدم عزل او در ضمن یک عقد لازم شرط شده باشد. در این حالت لزوم و جواز عقد وکالت هم از عقد اصلی تبعیت میکند. این شرط در قرارداد ها به صورت عبارت شرط ضمن عقد خارج لازم میآید و دارای همین اثر است.
پس تا اینجا وکالت را در دو دسته بر شمردیم.
وکالت ساده عقدی است جائز پس امکان برهم زدن عقد توسط طرفین وجود دارد.
وکالت بلاعزل وکالتی است که از عقد اصلی ضمن آن پیروی میکند و امکان یا عدم امکان بر هم زدن آن تابع عقد اصلی است.
علی رغم اینکه عقد وکالت بلاعزل عقدی لازم است. ولی برای گذار از این عقد و بر هم زدن آن راهکارهایی به شرح ذیل وجود دارد.
- زمانی که طرفین عقد اصلی به نحوی (فسخ ،اقاله و غیره) عقد اصلی را بر هم میزنند. آنگاه شرط ضمن آن هم دیگر از عقد اصلی پیروی نمیکند و تابع شرایط خودش میشود.در اینجا هم وقتی عقد اصلی منتفی میشود. شرط وکالت هم از قواعد وکالت پیروی میکند. عقد وکالت هم عقدی جایز است و در هر زمانی امکان برهم زدن آن وجود دارد.
- موکل شخصاً موضوع وکالت ( کاری که اساساً عقد وکالت برای آن منعقد شده است )را انجام میدهد در این حالت چون موضوع وکالت از بین رفته وکالت هم منتفی میشود.
- چرا که در ماده ۶۸۳ قانون مدنی آمده است.« هرگاه متعلق وکالت از بین برود یا موکل عملی را که مورد وکالت است خود انجام دهد یا به طور کلی عملی که منافی با وکالت وکیل باشد به جا آورد مثل اینکه مالی را که برای فروش آن وکالت داده بود خود بفروشد وکالت منفسح میشود»
- و در نهایت هر زمانی که وکیل استعفا بدهد و یا عقد وکالت توسط وکیل فسخ گردد وکالت بلاعزل منتفی میشود.
نکات مهم
وقتی عقد وکالت تنظیم میشود وکالت به هیچ عنوان به معنی مالکیت نیست. و در وکالت ، وکیل صرفاً امکان انجام امور حقوقی را در حدود وکالتنامه به جای موکل دارد.
امکان اینکه شرط کنیم تا بعد از فوت هم وکالت به جای خود باقی باشد وجود ندارد.