دادگاه صلح

دادگاه صلح دادگاه جدیدی است که برابر قانون شورای حل اختلاف سال ۱۴۰۲ معرفی شده است.
فرایند رسیدگی دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی البدل تشکیل می‌شود؛ابتدا دادگاه صلح طرفین را به صلح و سازش یا میانجیگری از طریق شورای حل اختلاف توصیه می‌نماید
شورای حل اختلاف ظرف مدت دو ماه از ارجاع پرونده نتیجه سازش یا عدم آن را به قاضی دادگاه اعلام خواهد نمود
اگر یکی یا هر دو طرف دعوا با ارجاع پرونده به شورا مخالفت کنند قاضی دادگاه به دعوا رسیدگی نموده و رای صادر می‌کند

تجدید نظرخواهی آرای دادگاه صلح

مطابق تبصره ۵ ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف ۱۴۰۲ آرای دادگاه صلح قطعی است به جز استثنائات زیر
استثنائات تجدید نظرخواهی آرای دادگاه صلح

الف- دعاوی موضوع بند (۱) این ماده درصورتی‌که خواسته بیشتر از نصف نصاب مذکور در آن بند باشد.

ب- موارد موضوع بند (۹) این ماده نسبت به دیه یا ارش، درصورتی‌که میزان یا جمع آن‌ها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد.

پ- موارد مذکور در بندهای (۲)، (۳) و (۴) این ماده.

ت- موارد موضوع بند (۵) این ماده مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض باشد.

ث- جنبه عمومی جرائم غیر عمدی موضوع بند (۹) درصورتی‌که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد.

ج- جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آن‌ها حبس درجه هفت باشد.

صلاحیت دادگاه صلح

ماده ۱۲- صلاحیت‌های دادگاه صلح به شرح زیر است:

۱- دعاوی مالی تا نصاب یک میلیارد (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال

تبصره- رئیس قوه قضائیه می‌تواند نصاب مذکور در این بند را هر سه سال یک بار با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، تعدیل کند.

۲- دعاوی حقوقی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق

۳- دعاوی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند (۱) این ماده درصورتی‌که مشمول ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱ نباشد

۴- دعاوی و درخواست‌های مربوط به تخلیه عین مستأجره و تعدیل اجاره‌بها به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت

۵- اعسار از پرداخت محکوم‌به درصورتی‌که دادگاه صلح نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد.

۶- حصر ورثه، تحریر ترکه، مهر و موم و رفع آن

۷- تأمین دلیل

۸- تقاضای سازش موضوع ماده (۱۸۶) قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۱

۹- جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی

۱۰- جرائم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت

۱۱- دعاوی اصلاح شناسنامه، استرداد شناسنامه، اصلاح مشخصات مدرک تحصیلی (به‌استثنای مواردی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری است)، الزام به اخذ پایان کار، اثبات رشد، الزام به صدور شناسنامه، تصحیح و تغییر نام

 تبصره ۱- به کلیه جرائم مذکور در این ماده مستقیماً و بدون نیاز به کیفرخواست در دادگاه صلح رسیدگی می‌شود.

تبصره ۲- دادگاه صلح با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل رسمیت می‌یابد. دادگاه صلح با رضایت طرفین، پرونده را برای حصول سازش به عضو یا اعضای شورا که در دادگاه مستقر می‌باشند یا شعبه شورا یا میانجی‌گری ارجاع می‌دهد. چنانچه حداکثر ظرف دو ماه موضوع منتهی به سازش شود، مراتب صورت‌جلسه و جهت اتخاذ تصمیم به قاضی دادگاه صلح اعلام می‌شود تا طبق مقررات اقدام کند. در صورت عدم حصول سازش، قاضی دادگاه صلح مطابق قانون، به موضوع رسیدگی کرده و مبادرت به صدور رأی می‌نماید.

تبصره ۳- دادگاه صلح می‌تواند در ساعات غیر اداری یا در روزهای تعطیل نیز به دعاوی رسیدگی نماید و استقرار آن در محل شورا بلامانع است.

 تبصره ۴- در صورت حدوث اختلاف بین دادگاه‌های صلح و همچنین سایر مراجع قضائی و غیر قضائی به ترتیب زیر اقدام می‌شود:

الف- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی شهرستان‌های یک استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح با دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی یک استان، حل اختلاف با دادگاه تجدیدنظر آن استان است.

ب- در مورد دادگاه‌های صلح واقع در حوزه‌های قضائی دو استان و نیز اختلاف بین دادگاه صلح و دادسراها یا دادگاه‌های حقوقی یا کیفری یا بخش حوزه قضائی دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استانی است که مرجع قضائی آن استان آخرین قرار عدم صلاحیت را صادر نموده است.

پ- در مواردی که دادگاه صلح به صلاحیت مراجع غیر قضائی، از خود نفی صلاحیت کند، پرونده برای تعیین صلاحیت به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می‌شود، تشخیص آن مرجع لازم‌الاتباع است.

تبصره ۵- آرای دادگاه صلح، قطعی است مگر در موارد زیر که قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است:

الف- دعاوی موضوع بند (۱) این ماده درصورتی‌که خواسته بیشتر از نصف نصاب مذکور در آن بند باشد.

ب- موارد موضوع بند (۹) این ماده نسبت به دیه یا ارش، درصورتی‌که میزان یا جمع آن‌ها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد.

پ- موارد مذکور در بندهای (۲)، (۳) و (۴) این ماده.

ت- موارد موضوع بند (۵) این ماده مشروط به اینکه اصل دعوا قابل اعتراض باشد.

ث- جنبه عمومی جرائم غیر عمدی موضوع بند (۹) درصورتی‌که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد.

ج- جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آن‌ها حبس درجه هفت باشد.

آیین دادرسی و ترتیب رسیدگی دادگاه صلح

مطابق ماده ۱۷ قانون شورای حل اختلاف در مواردی که در این قانون حکمی تعیین نشده است آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی صدور رای و اجرای احکام دادگاه صلح حسب مورد تابع قوانین و مقررات حاکم بر دادگاههای حقوقی و کیفری است
امکان استفاده از وکیل قضایی و وکیل مدنی در دادگاه صلح
طرفین دعوا می‌توانند شخصاً در شورا حضور یافته یا از وکیل دادگستری استفاده نمایند در موارد صلح و سازش استفاده از وکیل مدنی در شورا مجاز است.

هزینه دادرسی در دادگاه صلح

هزینه دادرسی در  دادگاههای صلح حسب مورد مطابق هزینه دادرسی در محاکم دادگستری است
ـاگر پرونده از سوی مرجع قضایی جهت صلح یا سازش به شورا ارجاع شود چنانچه هزینه دادرسی پرداخت شده باشد هزینه دادرسی مجدد دریافت نمی‌شود
-در کلیه دعاوی مالی ارجاعی از مراجع قضایی که هزینه دادرسی در مرجع مذکور پرداخت شده است در صورت حصول سازش بین طرفین هزینه دادرسی به نصف کاهش می‌یابد و مازاد به خواهان بازگردانده می‌شود
-رسیدگی به دعاوی راجع به اموال غیرمنقول که فاقد سند رسمی هستند صرفاً در صلاحیت مرجع صالح قضایی است.

تفاوت دادگاه صلح با سایر دادگاه‌ها

-در دادگاه صلح ابتدا پرونده برای صلح و سازش به شورای حل اختلاف ارسال می‌شود اگر در طی این مرحله طرفین یا یکی از آنها همچنان بر ابقای دعوا اصرار داشت آنگاه قاضی دادگاه رسیدگی می‌کند و برای پرونده رای مقتضی صادر می‌نماید

-دومین تفاوت دادگاه صلح با سایر مراجع قضایی این است که دگاه صلح از ابتدا سعی می‌کند که دعوا را به صلح و سازش خاتمه دهد به همین دلیل پرونده را قبل از رسیدگی به شورای ارجاع می‌دهد.

-شورا برای برقراری صلح و سازش دو ماه زمان دارد اگر در این مدت صلح و سازش برقرار شد که گزارشی توسط شورا تهیه می‌شود و دعوا خاتمه می‌یابد در غیر این صورت قاضی همان دادگاه صلح رای پرونده رای صادر می‌کند.

-از ویژگی‌های دادگاه صلح این است که این دادگاه در ساعات غیر اداری و روزهای تعطیل هم تشکیل می‌شود ضمن اینکه آرای دادگاه صلح جز در موارد استثنایی قطعی است یعنی اینکه رسیدگی در دادگاه صلح یک مرحله‌ای است و با سرعت بیشتری به پیش می‌رود و این تسریع در رسیدگی موجب رضایت عموم مردم می‌شود.

در مجموع این مرجع جهت کاهش تعداد پرونده‌های قضایی و تسریع در روند رسیدگی دعاوی برنامه‌ریزی شده است.